Fallus

Aan het einde van de 19e eeuw legde Sigmund Freud de basis voor de moderne psychologie met zijn theorie van de psychoanalyse. Hoewel veel van zijn theorieën nu als achterhaald of simpelweg oncontroleerbaar worden beschouwd, was hij een van de eersten die traumatische ervaringen als oorzaak van geestesziekten onderzocht en behandelde. Voor Freud speelt de bevrediging van (seksuele) driften een centrale rol en in het bijzonder de ontwikkeling van kinderen, waarin jongens en meisjes ook moeten leren dat ze niet aan elk verlangen kunnen toegeven. Voor Freud speelt de fallus een belangrijke rol in de psychoseksuele ontwikkeling van de mens - en niet alleen in de mannelijke ontwikkeling. De fallus staat centraal in de zogenaamde fallische fase, ook bekend als de oedipale fase. Tussen ongeveer drie en zes jaar is de fallus (het gelijknamige symbool) of de penis de bron van het meeste plezier. In deze periode realiseren jongens zich bewust dat ze - kort gezegd - een seksueel orgaan hebben dat heel anders is dan dat van meisjes. Dit is ook hoe psychoanalytici zoals Freud de betekenis en oorsprong van dokter-rollenspellen voor kinderen verklaren: Het stelt kinderen in staat om hun verschillende lichamen te ontdekken op een ongedwongen, speelse manier. Voor jongens wordt de fallus een object dat ze instinctief willen beschermen - de zogenaamde "castratieangst" begint. Meisjes daarentegen zien de fallus als een lichaamsdeel dat ze gewoon niet bezitten. Ze voelen zich op een bepaalde manier benadeeld, een gevoel dat Sigmund Freud "penisnijd" noemt.

Nogmaals moet worden benadrukt: Freuds theorieën zijn grotendeels onbewezen en worden tegenwoordig door veel wetenschappers zwaar bekritiseerd. Omdat hij weinig gebruik maakte van empirische methoden in zijn theorievorming - hij heeft bijvoorbeeld nooit kinderen geobserveerd voor zijn ontwikkelingsmodel van het kind - zou men er goed aan doen om zijn gedachten over de betekenis van de fallus toe te wijzen aan het rijk van de mystiek. Deze indruk wordt versterkt als we kijken naar de vraag waarom de fallische fase ook wel de oedipale fase wordt genoemd. In feite trekt Freud hier een vergelijking tussen de legende van Oedipus en de mannelijke psychoseksuele ontwikkeling: net als Oedipus, die onbewust met zijn moeder trouwde en zijn vader doodde, zouden jonge jongens een seksueel verlangen naar hun moeder voelen. Jongens zien hun vader dan ook als een grote concurrent en zelfs een bedreiging - en omdat hij fysiek superieur aan hen is, compenseren ze hun aantrekkingskracht tot hun moeder door geleidelijk de eigenschappen van hun vader te imiteren. Op deze manier leidt het Oedipusconflict (dat volgens Sigmund Freud een natuurlijk onderdeel is van de normale mannelijke ontwikkeling) uiteindelijk tot identificatie met de mannelijke genderrol.

Kortom, je zou kunnen zeggen dat volgens Sigmund Freud de fallus niet alleen mannelijke seksualiteit mogelijk maakt, maar ook verantwoordelijk is voor hun seksuele identiteit. Dit staat ver af van de betekenis die fallische symbolen al duizenden jaren hebben in vele culturen.